Mijn oma heb ik nooit gekend. Ik kreeg haar naam als doopnaam. ‘Je lijkt op haar’, zegt mijn moeder tegen mij. ‘Ze was lerares en kon goed schrijven, dat talent heb je van haar’.
Zeven generaties lang geven we niet alleen eigenschappen door maar ook alles wat we niet hebben kunnen verwerken, onze wonden. Generatie op generatie moeten we blijkbaar door hetzelfde heen. Om jezelf te begrijpen, je bewustzijn te vergroten, is het belangrijk om te weten waar je vandaan komt. Dit laat je zien waarom jij er bent.
‘Ik ga oma interviewen’,
zegt mijn dochter die als tweede naam Maria kreeg, de naam van mijn moeder. In het kader van 75 jaar bevrijding moet ze een opstel schrijven over de oorlog. Via de app wordt een afspraak gemaakt en even later zitten tegenover elkaar voor de computer in een Zoom-meeting. Het ontroert me om mijn 84-jarige moeder en mijn 13-jarige dochter zo samen te zien zitten.
Ik luister mee met het verhaal dat ik al kende of toch ook niet. Hoe zij opgroeide net buiten Rotterdam in IJsselmonde met haar ouders en twee jongere broertjes. ‘De oorlog leek wel een beetje als nu met corona, we moesten veel binnen blijven maar konden op straat spelen. School ging wel nog door.’
Het eten ging tijdens de hongersnood in 1944 op de bon. Een halfje brood voor een hele week. Haar moeder wist van niets iets te maken en afwisseling te creeren. Ze fietste soms naar Utrecht om melk te halen bij de boer voor haar drie kinderen. Suikerbieten serveerde ze alsof het stoofpeertjes waren en van de pulp van de schillen werden pannenkoekjes gebakken.
Haar vader was werkzaam in het onderwijs en haar moeder had altijd voor de klas gestaan tot ze trouwde waardoor dit niet meer mocht. Als een echte lerares organiseerde ze activiteiten voor haar gezin en kinderen in de buurt. Voor alles werd een clubje opgericht: sporten, knutselen en zingen. Dit gaf structuur aan de dag, een ritme aan de week, afleiding, houvast in deze onzekere tijd. Toen er echt te weinig eten was voor het gezin werd mijn moeder op negen jarige leeftijd naar een boer in Soest gebracht waar ze lange tijd verbleef en meehielp. Ze had geen contact met haar ouders, groeide daardoor heel snel op en leerde alles van het leven op de boerderij, iets wat later van pas kwam toen ze mijn vader ontmoette.
Mijn moeder is ook het onderwijs in gegaan en tot op de dag van vandaag actief in ‘clubjes’. Net als haar moeder neemt ze het voortouw en weet zij met een schijnbaar gemak bijeenkomsten te organiseren om anderen te ondersteunen.
‘Mag ik koekjes bakken?’
vraagt mijn dochter. ‘Altijd’, zeg ik. ‘Kijk maar wat er nog in huis is’. Zo gaat het hier bijna iedere dag sinds we aan huis gekluisterd zitten, er wordt heel wat afgebakken. Niemand heeft zin om h-e-l-e-m-a-a-l naar het dorp te fietsen. We wonen nu bijna een jaar hier op het platteland, iets wat nieuw voor mij is en ons zoveel leert en mij doet denken aan het huis van mijn andere oma.
Sinds de lockdown heb ik ‘een clubje opgericht’ en geef ik online les. De dagelijkse vroege ochtend yoga en meditaties sessies van geven niet alleen aan mijzelf maar hierdoor ook aan anderen ritme, houvast en structuur aan de dag en aan de week.
Soms wil ik blijven liggen als mijn wekker gaat en verlang ik naar uitslapen wat ik niet meer kan. Soms praat ik veel, soms is het niet nodig om instructies te geven omdat we luisteren naar onszelf en weten wat te doen. Er is nog geen dag geweest dat ik alleen zat. Ik ben samen en toch op mijzelf, iets wat ik als jongste van ons gezin ook altijd heb ervaren en waar ik altijd naar verlang.
Als ik lesgeef, als ik ergens tegenop zie of iets niet durf, voel ik de aanwezigheid van mijn moeder, mijn oma en overgrootmoeders alsof ze achter mij staan, mij naar voren duwen en mij toefluisteren: ‘toe maar, ga, doe het, hou je niet in’. Zij laten mij inzien in welke vrijheid we leven, dat wat zij als vrouw en moeder nooit hebben kunnen doen en welke kansen ik krijg.
Vanochtend, vlak voor mijn les, kwam ze ineens weer binnen, mijn oma die ik nooit gekend heb omdat ze veel te jong stierf. Ik heb de les en meditatie aan haar opgedragen.
Ik sta voor mijn dochter. Wil haar vasthouden maar ze laat het niet toe. ‘Genoeg mam’ zegt ze als ik haar toch probeer te omhelzen. En weg is ze. Ze is sterk en doet dingen op haar manier. Zou ze ooit ook lesgeven? Ze heeft moeite met verhalen schrijven. Ik wil haar helpen, tegenhouden en beschermen -onder moeders vleugels- en vind het moeilijk om haar te laten gaan. Ik zit soms mezelf en daardoor haar in de weg. Ik open mijn armen en strek ze uit.
Toe maar, ga, doe het, hou je niet in’.
Het is bijna moederdag. Ik draag deze blog op aan mijn oma die niet alles heeft kunnen opschrijven en doen wat ze plan was. Ik schrijf uit liefde voor mijn moeder die ik nu niet mag omhelzen, maar die er altijd is. En voor alle moeders van de wereld in de hoop dat zij ten alle tijden hun armen openhouden en achter hun kinderen zullen blijven staan.
